Zararlı protein sivilcesinden sonunda kurtuluyoruz!

Zararlı protein sivilcesinden sonunda kurtuluyoruz!

Hollandalı Erasmus MC, mutasyonlar, kanser ve yaşlanmada rol oynayan önemli bir DNA hasarı formunu onaran yeni bir mekanizma keşfetti.

Bir protein DNA’ya yapıştığında bu olaya DNA-protein çapraz bağlantıları denir. Prof. Jurgen Marteijn, “Böyle bir proteinin kalıcı olarak orada sıkışıp kalmaması gerekir; onu DNA üzerinde giderilemeyen büyük bir sivilce olarak görmelisiniz” diyor.

Bu protein sivilcesi, hücrede DNA üzerinde meydana gelen işlemler için fiziksel bir tıkanıklık oluşturur. Örneğin hücre bölünmek istiyorsa bunun için DNA’nın iki katına çıkması gerekir. Bu süreç bozulur ve bu da mutasyonlara ve kansere yol açabilir.

Artık, sıkışmış proteinin, DNA’daki genlerin yeni proteinler oluşturmak için okunduğu süreçte de sorunlara neden olduğu görülüyor. Protein noktası bu önemli transkripsiyon sürecini bloke ederek hücrenin düzgün çalışmasını engeller.

Bunda CSA ve CSB adı verilen iki protein önemli rol oynuyor. Daha önce bilinmeyen bir mekanizma yoluyla, sıkışmış proteinin parçalanmasına yol açan bir reaksiyonu başlatırlar.

CSA ve CSB, DNA onarımı alanında iyi bilinmektedir çünkü bu proteinlerdeki bir mutasyon, nadir ve ciddi Cockayne sendromuna yol açmaktadır. Bu hastalığın önemli özellikleri, hızlandırılmış yaşlanma ve sinir hücrelerinin kaybı veya nörodejenerasyondur.

‘Bunun nedeni muhtemelen sıkışmış proteinlerin neden olduğu DNA hasarının CSA ve CSB tarafından onarılamaması. Hasar hızla birikir ve hücreler artık düzgün çalışamaz veya ölemez,’ diye açıklıyor doktora sonrası araştırmacı Dr. Marjolein van Sluis.

Ancak araştırmacılar, bulgularının nadir görülen Cockayne sendromu olmayan kişiler için de önemli olduğunu söylüyor. Marteijn: ‘Bu hastalarda daha hızlı olan şey büyük ihtimalle bizde de olacak, ancak daha sonraki bir yaşta.’

‘Yaşlandıkça, DNA-protein çapraz bağlarının neden olduğu hasar daha fazla birikir. Sağlıklı hücreler, hasarı çok verimli bir şekilde onarır, ancak bazen bu tamamen iyi gitmez, bu da yaşamımızın ilerleyen dönemlerinde DNA‘mızda giderek daha fazla protein noktasının kalmasına neden olur.’

‘Bu özellikle beyin hücreleri gibi ömür boyu süren hücreler için bir sorundur. Onarılmayan hasarların birikmesi nedeniyle, giderek daha az iyi çalışıyorlar.’ Bu sonuçta demans gibi yaşlanmayla ilişkili beyin hastalıklarına yol açabilir.

Marteijn ve meslektaşları bu nedenle daha fazla araştırmanın yaşlanmanın nörodejeneratif hastalıkları ile DNA-protein çapraz bağlantılarının neden olduğu hasar arasındaki bağlantıya odaklanmasını bekliyor. ‘Yaşlanan nüfus dikkate alındığında bu önemli bir konudur.’