Hayvanlar Aleminin Einstein’ı: Bonobo Kanzi 44 Yaşında Hayata Veda Etti

İngilizce anlayabilen, Minecraft oynayabilen ve “bonobo dehası” olarak bilinen Kanzi, 44 yaşında hayatını kaybetti. Ape Initiative tarafından yapılan açıklamaya göre, Des Moines, Iowa’daki araştırma merkezinde yaşayan Kanzi, 18 Mart Salı günü cansız bulundu.

Kanzi’nin Olağanüstü Yetenekleri Bilim Dünyasını Şaşırttı

Atlanta, Georgia’daki Emory Ulusal Primat Araştırma Merkezi’nde dünyaya gelen Kanzi, bebekliğinde üvey annesi Matata’nın dil derslerine katılıyordu. Matata insanlardan bir şey öğrenmeye ilgi göstermezken, küçük Kanzi bilim insanlarını şaşırtmayı başardı. Tıpkı insan çocuklarının ebeveynlerini dinleyerek konuşmayı öğrenmesi gibi, Kanzi de araştırmacıların annesine öğretmeye çalıştığı leksigram adı verilen sembolleri hızla öğrendi.

Primatologlar 1970’lerden beri şempanze ve bonoboların düşünme ve iletişim kurma biçimlerini anlamak için leksigram kullanıyor. Özel bir leksigram klavyesi kullanarak, büyük maymunlar bakıcılarıyla farklı düğmelere basarak veya resimleri işaret ederek iletişim kurmaya teşvik ediliyor.

300’den Fazla Kelime Öğrendi ve Yeni Anlamlar Yarattı

Araştırmacılar Kanzi’ye 300’den fazla leksigram öğretti ve Kanzi bunları birleştirerek yeni anlamlar yaratmayı başardı. Bu, sembolik düşünmenin önemli bir yönüydü – ve uzmanlar daha önce yalnızca insanların bunu yapabildiğini düşünüyordu.

Ama Kanzi’nin yetenekleri bununla sınırlı değildi. O aynı zamanda konuşulan İngilizce’yi anlayıp yanıt verebiliyordu. 8 yaşındayken yapılan bir çalışmada, Kanzi ve 2 yaşındaki bir insan çocuğuna 660 sözlü talimat verildi. Kanzi çocuktan daha iyi performans gösterdi, bu da dil becerisinin en az bir insan bebeğininki kadar iyi olduğunu gösteriyordu.

Kendi Kendine Amerikan İşaret Dilini Öğrendi

Başka bir çalışmada, Kanzi daha önce ASL kullanmayı öğretilmiş Koko gorilinin videolarını izleyerek bazı Amerikan İşaret Dili (ASL) işaretlerini öğrendi. Ve kız kardeşi Panbanisha’dan bir duvarla ayrıldığında, Kanzi, Panbanisha’nın anladığı ‘yoğurt’ için bir ses çıkardı.

Kanzi bir maymun için eşsiz dilsel yetenekler gösterse de, insanlar gibi konuşamıyordu. Araştırmacılar bunun şempanze ve insan ses yolları arasındaki anatomik farklılıklarla ilgili olduğunu düşünüyor. Ancak 2024 yılında Scientific Reports’ta yayınlanan bir çalışma, şempanzelerin yeni sesler üretebileceklerini ve konuşma için gerekli beyin kapasitesine sahip olduklarını öne sürerek, bu maymunların ses çıkarma yeteneklerinin hafife alınmış olabileceğini gösteriyor.

Taş Aletler Yaptı, Ateş Yaktı, Yemek Pişirdi

Dil becerilerinin ötesinde, Kanzi taş aletler yapma ve kullanma yeteneğini de gösterdi, bu da ona “bonobo dehası” unvanını kazandırdı. Daha sonra ateş yakmayı ve yemek pişirmeyi öğrendi, insan evriminde kilit rol oynayan davranışları öğrenme yeteneğini ortaya koydu.

Yaşamının sonlarında Kanzi’ye video oyunları oynamayı bile öğrettiler. Arcade oyunu Pac-Man’i nasıl yeneceğini anladı ve Minecraft’ın final patronunu alt etmeyi başardı.

18 Mart günü Ape Initiative’deki görevliler Kanzi’yi tepkisiz buldular. Açıklamaya göre kalp hastalığı tedavisi görüyordu, ancak ölüm nedenini açıklığa kavuşturacak nekropsi sonuçları bekleniyor.