Çin Güneş’ten Bir Trilyon Kat Parlak Işınlarıyla Rekabeti Sona Erdirecek

Çin’in başkenti Pekin’in 50 km kuzeyinde inşa edilen Yüksek Enerjili Foton Kaynağı (HEPS), bu yıl içinde faaliyete geçecek. Tesis, foton yoğunluğu açısından Güneş yüzeyinden bir trilyon kat daha parlak X-ışını demetleri üreterek malzeme bilimi, biyotıp ve fizik alanlarında devrim yaratmayı hedefliyor. Proje direktörü Pan Weimin, “HEPS ile maddenin mikroskobik yaşam döngüsünü atom seviyesinde manipüle edip gözlemleyebileceğiz” açıklamasını yaptı.

Dördüncü Nesil Teknolojiyle Atomik Çözünürlükte Keşif

Avrupa ve ABD’deki benzerlerini geride bırakan HEPS, ultra düşük emisyonlu depolama halkaları sayesinde elektron demetlerini milimetrenin binde biri hassasiyetle odaklıyor. Bu teknoloji, bilim insanlarının daha küçük yapıları, hızlı kimyasal reaksiyonları ve zayıf sinyalleri görüntülemesine olanak tanıyacak. Fransız Avrupa Senkrotron Radyasyon Tesisi’nden 10 kat parlak olan sistem, biyomoleküllerin gerçek zamanlı davranışlarını çözümleyecek.

Elektronlar Geri Dönüştürülerek Enerji Tasarrufu Sağlanıyor

HEPS, dünyada ilk kez uygulanan “elektron geri dönüşüm” teknolojisiyle enerji verimliliğini artırıyor. Düşük enerjili elektron demetleri yeniden hızlandırılarak kullanılıyor. IHEP’ten Profesör Jiao Yi, “Bu yöntem manyetik alan ihtiyacını azaltırken çevresel sürdürülebilirliği de destekliyor” diye belirtti. 4.8 milyar yuanlık proje, Çin’in yerli teknoloji hamlesinin bir parçası olarak 2019’da başladı.

Şangay Senkrotronu’nun Kapasitesini 10 Kat Aşacak

14 ışın hattıyla hizmet verecek HEPS, Çin’in mevcut Şangay Senkrotron Radyasyon Tesisi’ni tamamlayacak. Yılda 10 bin deney kapasitesine ulaşan Şangay tesisinde oluşan rezervasyon kuyrukları, yeni tesisle birlikte tarihe karışacak. Malzeme kırılganlığı analizlerinden ilaç geliştirmeye kadar geniş bir yelpazede kullanılacak sistem, ülkenin bilimsel yayın sayesinde küresel liderlik iddiasını güçlendirecek.

Yerli Üretimde %90 Başarı: Kritik Bileşenler Millileştirildi

Proje ekibi, manyetik hızlandırıcılar ve vakum odaları gibi temel bileşenlerin %90’ını yerli kaynaklarla geliştirdi. Pan Weimin, “HEPS ile tamamen Çin yapımı bir bilimsel altyapıya ulaşacağız” vurgusu yaptı. 2024 Ağustos’ta ana inşaatı tamamlanan tesis, şu an ışın kalibrasyon aşamasında. İlk deneylerin 2025 sonunda başlaması bekleniyor.