Bir Zamanlar Dünyanın Dördüncü Büyük Gölüydü: Yok Oluyor!

Bir zamanlar dünyanın dördüncü büyük gölü olan Aral, artık yok olmanın eşiğinde! Copernicus Sentinel-2 uydusunun 18 Mart 2025’te çektiği son görüntüler, Orta Asya’daki bu ekolojik trajediyi tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor. İşte insan eliyle yok edilen bir doğa harikasının hüzünlü hikâyesi…

Belirliği Unutturan Su: Pamuk Tarlalarına Kurban Edilen Dev Göl

1960’larda 68 bin km²’lik yüzölçümüyle Belçika’nın iki katı büyüklüğündeki Aral Gölü, Sovyetlerin pamuk üretimi için Syr Derya ve Amu Derya nehirlerini yönlendirmesiyle kurumaya başladı. 1980’lerde Kuzey (Küçük Aral) ve Güney (Büyük Aral) olarak ikiye bölünen göl, 2000’lerde doğu ve batı loblarına ayrıldı. 2025 görüntülerinde doğu lobunun tamamen kuruduğu, batı kısmındaysa 2019’da “yeşil kalp” olarak bilinen su kütlesinin yok olmak üzere olduğu görülüyor.

Dünyanın En Genç Çölü Aralkum: Her Yıl 75 Milyon Ton Tuz Savruluyor

Kuruyan göl yatağında oluşan Aralkum Çölü, artık yılda 150’den fazla kum fırtınasına sahne oluyor. Rüzgârlarla taşınan tuz ve kum, yüzlerce kilometre ötedeki tarım alanlarını yok ediyor. Uzmanlar, bölgede solunum hastalıklarının %300 arttığını, yaz sıcaklıklarının 5°C yükseldiğini belirtiyor. Eski balıkçı kasabalarıysa çöl ortasında terk edilmiş gemi enkazlarına dönüşmüş durumda.

Kazakistan’ın Umut Projesi: Kok-Aral Setiyle Küçük Aral Kurtarılıyor

Görüntünün kuzeyinde buzla kaplı Küçük Aral, uluslararası çabalar sayesinde yeniden hayat buluyor. 2005’te inşa edilen Kok-Aral seti, su seviyesini 4 metre yükselterek tuzluluk oranını düşürdü. Balık popülasyonunun %40 geri döndüğü bölgede, 2030’a kadar 100 bin hektarlık alanın restore edilmesi planlanıyor. Ancak Özbekistan tarafındaki Büyük Aral’ın tamamen kurumasıysa an meselesi…

Uydular Çevre İzlemede Neden Kritik?

Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel-2 misyonu, Aral’daki değişimi milimetrik takip ediyor. Görüntülerdeki beyaz tuz kristalleri ve kahverengi çölleşme alanları, iklim değişikliğiyle mücadelede uydu teknolojisinin önemini gözler önüne seriyor. Veriler, BM’nin “Ölümcül 10 Çevre Felaketi” listesindeki Aral için yeni kurtarma projelerinin temelini oluşturuyor.