Altı Büyük Maymun Türünün Tam Genom Dizilimleri Açıklandı

Uluslararası bir araştırma ekibi, şempanze, bonobo, goril, Borneo orangutanı, Sumatra orangutanı ve siyamang dahil altı büyük maymun türünün tam genom dizilimlerini tamamladı. Nature dergisinde yayımlanan çalışma, insan dahil yedi primat türü arasındaki genetik farklılıkların sanılandan daha büyük olduğunu ortaya koydu.

Genom Haritalarında Eksiksiz Bir Adım

Penn State Üniversitesi öncülüğünde yürütülen projede, “uzun okuma” teknolojisi ve gelişmiş algoritmalar kullanılarak her bir kromozomun baştan sona kesintisiz dizilimi sağlandı. Bu yöntemle daha önce erişilemeyen gen bölgeleri ve türe özgü çoklu kopya gen aileleri keşfedildi. Araştırmacı Christian Huber, “Bağışıklık tepkisi ve hücre aktivitesiyle bağlantılı yeni adaptasyon işaretleri bulduk” dedi.

Evrimsel İpuçları ve İnsan Sağlığına Katkı

Tam genomlar, primatların DNA’sında bulunan “standart olmayan yapıların” (non-kanonik DNA) haritalanmasını sağladı. Kanser gibi hastalıklarla bağlantılı olduğu düşünülen bu yapılar, gen ifadesini düzenlemede kritik rol oynuyor. Penn State’ten Kateryna Makova, “Artık insan zekası gibi özelliklerin genetik temelini daha net inceleyebileceğiz” açıklamasını yaptı.

Tür Koruma Çalışmalarına Destek

Nesli tükenme tehlikesindeki büyük maymunlar için bu veriler, genetik çeşitliliği koruma stratejilerine ışık tutacak. Özellikle Sumatra ve Borneo orangutanları gibi farklı popülasyonların genetik benzersizliği, doğal yaşam alanlarının korunmasında yeni öncelikler belirlenmesine yardımcı olacak.

Yeni Teknolojilerle Genomik Devrim

Daha önce 2.000 parçalı bir yapbozu resimsiz tamamlamaya benzeyen genom dizileme süreci, yapay zeka destekli algoritmalarla hızlandı. Ekip, aynı yöntemi 2023’te insan Y kromozomunun tam diziliminde de kullanmıştı. Veriler, bilim dünyasının kullanımına açık bir şekilde paylaşıldı.