Yapay Zeka Arama Motorları Yanlış Kaynaklara Atıfta Bulunuyor: Endişe Veren Sonuçlar

Yapay zeka tabanlı arama motorlarının doğruluğu ve güvenilirliği, son dönemde tartışma konusu olmaya başladı. Columbia Journalism Review’un (CJR) Tow Dijital Gazetecilik Merkezi tarafından yürütülen kapsamlı bir araştırma, yapay zeka destekli arama servislerinin haber kaynaklarına yönelik sorguların %60’ından fazlasını yanlış cevapladığını ortaya koydu.

Bu durum, kullanıcıların yanlış bilgilendirilmesine yol açarken, yayıncıların içerik haklarını koruma girişimlerini de etkisiz hale getiriyor. İşte araştırmanın çarpıcı detayları ve yapay zeka arama motorlarının güvenilirliği hakkında merak edilenler…

🧪 Araştırma Detayları: Yapay Zeka Arama Motorları Neden Yanılıyor?

Columbia Journalism Review tarafından yapılan çalışmada, sekiz farklı yapay zeka arama modeli test edildi. Bu modellerin doğruluğunu değerlendirmek için toplamda 1.600 farklı sorgu çalıştırıldı.

Test Edilen Yapay Zeka Arama Motorları:

• Perplexity (Ücretsiz ve Pro)
• ChatGPT Search
• Google Gemini
• Grok 3
• Claude
• Bing AI
• Copilot AI

👉 Araştırmacılar, gerçek haber makalelerinden doğrudan alıntılar yaparak yapay zekadan şunları belirlemesini istedi:

• Makale başlığı
• Yayıncı adı
• Yayın tarihi
• Orijinal URL

Sonuçlar ise oldukça çarpıcıydı:

📉 Yanlış Bilgi Oranları

🔴 En kötü performansı gösteren Grok 3, sorguların yalnızca %6’sını doğru şekilde yanıtladı.
🟠 ChatGPT Search, yanlış yönlendirme oranında %67 ile ikinci sırada yer aldı.
🟢 En düşük hata oranına sahip olan Perplexity bile %37’lik hata payıyla kullanıcıları ciddi şekilde yanlış yönlendirdi.

🤖 Neden Bu Kadar Fazla Yanlış Bilgi Var?

Araştırma, yapay zeka arama motorlarının yanlış bilgi üretmesinin birkaç temel sebebini ortaya koydu:

🔎 1. Kaynakların Yanlış Tanımlanması

• AI modelleri, doğru haber kaynaklarını tanımlamakta zorlanıyor.
• Yanlış başlık ve yanlış tarih bilgisi sunarak kullanıcıları yanlış yönlendiriyor.

📝 2. Uydurma Cevaplar Üretme

• Bilgi eksikliği olduğunda AI modelleri, “bilinmeyen” diyerek yanıt vermek yerine uydurma cevaplar oluşturuyor.
• Bu uydurma cevaplar, makul göründüğü için kullanıcılar tarafından kolayca doğru kabul ediliyor.

👉 Örneğin:

• ChatGPT, gerçek bir haber makalesine dayalı olmayan ancak doğru gibi görünen bir URL üretebiliyor.
• Grok 3, makale başlığı ve yayıncı adı konusunda hatalı bilgiler sunuyor.

🛑 3. Robot Hariç Tutma Protokolü’nü (Robots.txt) İhlal Etme

• AI arama motorları, yayıncıların içeriğini taramak istemediğini açıkça belirttiği durumlarda bile bu içeriği taramaya devam ediyor.
• Örneğin, Perplexity ücretli National Geographic içeriğinden 10 alıntıyı doğru şekilde tanımlamasına rağmen, National Geographic’in Robots.txt ile içeriğini koruma altına aldığı tespit edildi.

🔗 4. Bozuk veya Yanıltıcı URL’ler

• AI arama motorlarının sağladığı bağlantıların büyük bölümü bozuk veya geçersiz URL içeriyor.
• Grok 3 tarafından sağlanan 200 alıntının 154’ü bozuk bağlantılarla sonuçlandı.
• Kullanıcılar, bir haber makalesine ulaşmaya çalışırken hata sayfası ile karşılaşıyor.

🚨 Premium Modellerde Daha Fazla Hata Yapılıyor

Şaşırtıcı bir şekilde, ücretli ve premium modellerin hata oranları daha yüksek çıktı:

👉 Perplexity Pro ve Grok 3 Premium gibi modellerin, ücretsiz muadillerine kıyasla daha fazla yanlış bilgi sunması dikkat çekti.

🌍 Yayıncılar ve Trafik Yönlendirme Problemi

AI arama motorları, kaynakları gösterdiğinde bile kullanıcıları doğrudan orijinal makaleye değil, farklı platformlardaki versiyonlara yönlendiriyor.

🔎 Örneğin:

• Bir New York Times makalesi için yönlendirme yapıldığında, kullanıcılar doğrudan NYT web sitesine değil, Yahoo News veya MSN gibi sitelere yönlendiriliyor.
• Bu durum, yayıncıların doğrudan trafik kazanamamasına ve reklam gelirlerinde düşüşe neden oluyor.

👉 Bu, yayıncıların gelir kaybına ve içeriğin kontrolünü kaybetmesine yol açıyor.

🗣️ Yayıncıların ve Uzmanların Tepkileri

Time dergisinin baş operasyon yöneticisi Mark Howard konu hakkında şu açıklamayı yaptı:

“Eğer herhangi bir tüketici şu anda bu ücretsiz ürünlerden herhangi birinin yüzde 100 doğru olduğuna inanıyorsa, yazıklar olsun onlara.”

• OpenAI ve Microsoft, araştırma sonuçlarını kabul etti ancak doğrudan bir çözüm sunmadı.
• OpenAI, gelecekte daha iyi atıf ve kaynak yönlendirme sağlama sözü verdi.

🎯 Bu Sorunlar Neden Önemli?

🔴 Yanlış bilgi yayılması ve uydurma haberler, kamuoyunda yanlış algılara yol açıyor.
🟠 Güvenilir yayıncıların içerikleri, kontrolsüz bir şekilde AI modelleri tarafından kullanılıyor.
🟡 Yayıncıların gelir kaynakları zarar görüyor.
🟢 Kullanıcılar doğru bilgiye ulaşmakta zorlanıyor.

✅ Çözüm Önerileri

✔️ Yapay zeka modellerinin daha sıkı denetimden geçmesi
✔️ Robots.txt protokolüne tam uyum sağlanması
✔️ Yayıncıların içerik lisanslamasına yönelik açık ve adil kurallar getirilmesi
✔️ Yanıltıcı veya bozuk bağlantılara yönelik yapısal düzeltmeler yapılması

🚀Yapay Zeka Arama Modelleri Güvenilirlik Testini Geçemedi

Yapay zeka destekli arama motorları, henüz güvenilir bilgi sunma konusunda yeterli seviyeye ulaşmış değil. Yanlış bilgi oranlarının yüksek olması, hem kullanıcı güvenini hem de yayıncıların içerik kontrolünü tehdit ediyor.

Bu durum, yapay zekanın güvenilirlik ve etik konusundaki temel zorluklarını bir kez daha gündeme getiriyor. 🔎