Internet Archive ve Müzik Şirketleri Arasındaki Telif Hakkı Davası: 700 Milyon Dolarlık Kriz

Müzik endüstrisi ile dijital arşivleme dünyasının en önemli aktörlerinden biri olan Internet Archive arasında süregelen telif hakkı davası, kültürel miras ve telif yasaları arasındaki ince çizgiyi ortaya koyuyor. Müzik şirketleri, Internet Archive’ın Great 78 Project kapsamında eski 78 RPM formatındaki kayıtları dijitalleştirerek yayınlamasının telif haklarını ihlal ettiğini iddia ederek yaklaşık 700 milyon dolarlık bir tazminat talebinde bulundu. Bu dava yalnızca Internet Archive’ın geleceğini değil, aynı zamanda kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılmasını da tehdit ediyor. Peki, bu dava nasıl başladı ve hangi noktaya evrildi? İşte tüm detaylar:

Great 78 Project Nedir?

Internet Archive, 1996 yılında kurulmuş, dijital içerikleri koruma ve arşivleme amacı taşıyan, kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Great 78 Project ise organizasyonun, 1898-1950 yılları arasında üretilmiş 78 RPM formatındaki plak kayıtlarını dijitalleştirerek internet üzerinden erişime açtığı özel bir projedir.

Projenin Temel Amaçları

✅ Tarihi kayıtları dijitalleştirerek fiziksel bozulmayı önlemek
✅ Müzik tarihine ilişkin önemli kayıtları herkesin erişimine açmak
✅ Döneme ait müzik kültürü, kayıt teknolojisi ve sanatçı bilgilerini korumak
✅ Ticari olarak yeniden yayımlanması mümkün olmayan kayıtları koruma altına almak

Great 78 Project kapsamında şu ana kadar yaklaşık 3 milyon kayıt dijitalleştirildi ve bunların önemli bir kısmı kamu erişimine açıldı. Kayıtlar arasında jazz, blues, klasik müzik, folk ve pop gibi farklı türler bulunuyor.

Telif Hakkı Davası Nasıl Başladı?

Telif hakkı davası, ilk olarak 2023 yılında müzik şirketleri tarafından açıldı. Bu şirketler arasında sektörün önde gelen isimleri olan:

• Universal Music Group
• Sony Music Entertainment
• Warner Music Group

bu projede yer alan kayıtların ticari haklarının kendilerinde olduğunu iddia etti.

İlk Dava ve Gelişmeler

🎯 İlk dava, Internet Archive’ın 78 RPM kayıtlarını dijitalleştirmesinin ve erişime açmasının telif hakkı ihlali olduğuna dayanıyordu.
🎯 Şirketler, bu kayıtların hala ticari değer taşıdığını ve izinsiz olarak yayınlanmasının yasalara aykırı olduğunu savundu.
🎯 Başlangıçta 493 kayıt üzerinden açılan davada, müzik şirketleri 200 milyon dolarlık tazminat talep etmişti.

Ancak son olarak, müzik şirketleri davaya 493 yeni kayıt daha ekledi ve tazminat talebini 700 milyon dolara yükseltti.

Internet Archive’ın Savunması

Internet Archive, bu projeyi “adil kullanım” (fair use) kapsamında gerçekleştirdiğini savunuyor. Adil kullanım, telif hakkı olan eserlerin eğitim, araştırma ve arşivleme amacıyla sınırlı ölçüde kullanılmasına izin veren bir yasal kavramdır.

Internet Archive’ın Dayandığı Noktalar:

✔️ Bu kayıtların ticari olarak erişilebilir olmadığı belirtiliyor.
✔️ Kayıtların birçoğu kamu domaini statüsünde.
✔️ Ticari gelir elde etme amacı güdülmediği için adil kullanım kapsamında değerlendirilmeli.
✔️ Eserlerin kültürel ve tarihi önemi göz önünde bulundurulmalı.

Internet Archive’ın kurucusu Brewster Kahle, projeyi savunurken şu açıklamada bulundu:

“Bu kayıtlar, müzik tarihinin bir parçası. Bunları korumak ve gelecek nesillere aktarmak kültürel bir görevdir.”

Müzik Şirketlerinin İddiaları

Müzik şirketleri ise projenin ticari zarar oluşturduğunu ve telif haklarını ihlal ettiğini savunuyor.

Müzik Şirketlerinin Temel İddiaları:

🚫 Kayıtların ticari değeri hala mevcut.
🚫 Great 78 Project, arşiv projesinden çok yasadışı bir müzik platformu gibi çalışıyor.
🚫 Kullanıcıların bu kayıtları ticari platformlar yerine ücretsiz olarak erişmesi, sanatçıların ve şirketlerin gelir kaybına yol açıyor.
🚫 Proje, kayıtların izinsiz kullanılmasını teşvik ediyor.

Warner Music Group’un avukatı şu açıklamayı yaptı:

“Internet Archive, müzik endüstrisinin yıllarca emek verdiği eserleri izinsiz olarak sunarak ciddi bir ticari kayba sebep oluyor.”

Telif Hakkı Yasaları ve Kamu Domaini

78 RPM formatındaki kayıtların büyük bir kısmı, 1950’lerden önce üretilmiş olduğu için aslında kamu domainine geçmiş olabilir. Ancak telif hakkı yasaları, kayıtların ticari amaçla yeniden yayınlanmasını hala koruma altına alıyor.

🎵 ABD Telif Hakkı Yasası’na göre, 1923’ten önce üretilmiş eserler kamu domainine geçmiştir.
🎵 Ancak 1923-1950 arasında üretilmiş eserler, yeniden yayınlama veya ticari kullanım açısından telif hakkına tabi olabilir.

Benzer Davalar ve Örnekler

Internet Archive’ın karşılaştığı bu dava, daha önce benzer şekilde müzik ve telif hakları konusunda açılan davaları hatırlatıyor:

➡️ Google Kitap Tarama Davası (Google Books):

• Google, milyonlarca kitabı dijitalleştirip erişime açmıştı.
• Mahkeme, projenin adil kullanım kapsamında olduğuna karar verdi.

➡️ OnePlus Yeşil Ekran Çözümü:

• OnePlus, ekran problemlerini çözmek için ücretsiz değişim programı başlatmıştı.
• Bu, ticari zararın karşılanması için olumlu bir örnek oldu.

➡️ Spotify Telif Hakkı Davaları:

• Spotify, sanatçılara telif ödemediği gerekçesiyle davalık olmuştu.
• Mahkeme, sanatçıların telif haklarının korunmasına hükmetti.

Müzik Tarihçileri ve Sanatçıların Tepkileri

Müzik tarihçileri ve sanatçılar, Internet Archive’ın yanında yer alıyor.
🎼 David Seubert (University of California):

“Bu kayıtlar, müzik tarihini koruma açısından büyük bir öneme sahip. Bu projenin zarar görmesi, müzik tarihine kalıcı bir zarar verecektir.”

🎤 Birçok sanatçı ise eserlerinin kamu domainine geçmesinden rahatsız olmadıklarını belirtirken, kültürel mirasın korunmasının daha önemli olduğunu savunuyor.

Internet Archive’ın Geleceği Tehlikede mi?

Eğer Internet Archive, davayı kaybederse şu olasılıklar gündeme gelebilir:
❌ Great 78 Project kapatılabilir.
❌ 700 milyon dolarlık tazminat, organizasyonun finansal olarak çökmesine neden olabilir.
❌ Diğer arşivleme projeleri (Wayback Machine gibi) etkilenebilir.
❌ Kültürel miras açısından önemli kayıtlar erişime kapanabilir.

Internet Archive ve müzik şirketleri arasındaki dava, kültürel miras ile ticari haklar arasındaki dengeyi test ediyor. Bu dava, yalnızca Internet Archive’ın geleceğini değil, dijital arşivlerin ve kamusal bilginin korunmasıyla ilgili yasaları da etkileyebilir. Mahkemenin vereceği karar, müzik endüstrisi ile dijital bilgi paylaşımı arasındaki sınırları yeniden tanımlayabilir.